Realizacja zadań związanych z sprawami społecznymi, rodziną oraz zdrowiem stanowi odzwierciedlenie działań podejmowanych na podstawie polityk programów i strategii przyjętych przez władze Czernicy. Do najważniejszych z nich należą:
Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Czernica na rok 2024,
Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii w Gminie Czernica,
Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w Gminie Czernica na lata 202-2026,
Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy Domowej i Ochrony Osób Doznających Przemocy Domowej w Gminie Czernica na lata 2024-2026,
Program rządowy "Posiłek w domu i w szkole",
Program "Opieka wytchnieniowa" – edycja 2024,
Program "Asystent Osobisty Osoby z Niepełnosprawnością",
Program "Korpus Wsparcia Seniora",
Program "Opieka 75+".
Dokładniejszy opis wskazanych powyżej programów znajduje się w części raportu poświęconej Realizowanym Politykom, Programom i Strategiom.
Aktualny poziom wydatków na pomoc społeczną i wsparcie dla rodziny w 2024 r. wiąże się z kontynuowaniem działań Gminy Czernica związanych ze wsparciem materialnym dla mieszkańców.
Na poziom wydatków miała wpływ m.in. ustawa o bonie energetycznym oraz o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia cen energii elektrycznej, gazu ziemnego i ciepła systemowego z 23 maja 2024 r. Wpłynęło również przedłużenie kolejnych regulacji wspierających polskie rodziny w postaci dodatku osłonowego niwelującego koszty energii, gazu i żywności, który w 2024 r. charakteryzował się wyższą kwotą wydatkowaną z budżetu gminy na ten cel niż w roku poprzednim.
Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.
Zadaniem pomocy społecznej jest zapobieganie tym sytuacjom przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem. Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwienia im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka.
Zakres pomocy społecznej obejmował zadania określone w ustawie o pomocy społecznej. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej wykonywał także zadania wynikające z innych aktów prawnych m.in. z ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, ustaw o dodatku osłonowym, elektrycznym czy ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy.
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Czernicy jest jednostką organizacyjną gminy powołaną w 1990 r. do realizacji zadań własnych i zadań zleconych z zakresu pomocy społecznej.
Obecna struktura organizacyjna Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej jest odpowiedzią na diagnozowane na przestrzeni wielu lat potrzeby środowiska lokalnego, określone w oparciu o analizę i ocenę występujących zjawisk, powodujących zapotrzebowanie na różne formy wsparcia.
Łącznie na realizację zadań z zakresu pomocy społecznej w 2024 r. GOPS wydatkował 13.041.389,08 zł, z czego 5.207.315,59 zł stanowiło środki własne gminy.
Źródłem finansowania zadań realizowanych przez GOPS są:
środki własne gminy na realizację zadań własnych gminy ,
dotacje celowe z budżetu państwa na realizację zadań własnych gminy,
oraz dotacje celowe z budżetu państwa na realizację zadań zleconych gminie.
W trakcie 2024 r. GOPS kompleksowo realizował zadania własne oraz zadania zlecone z zakresu pomocy społecznej. Dodatkowo, pozyskano środki oraz inne świadczenia ze źródeł zewnętrznych, np. w ramach programów "Posiłek w szkole i w domu, "Pomoc Żywnościowa", "Opieka Wytchnieniowa", "Asystent Osobisty", "Korpus Wsparcia Seniorów" czy "Opieka 75+”. Ponadto, w ramach prowadzonej działalności statutowej GOPS w swojej bieżącej pracy realizował projekty socjalne i działania środowiskowe, takie jak organizacja i koordynowanie Punktu Konsultacyjnego, Zespołu Interdyscyplinarnego, przygotowanie paczek świątecznych czy organizacja rodzinnego pikniku profilaktycznego, a także we współpracy ze stowarzyszeniami wyjazdów turystyczno-krajoznawczych.
Wysokość wypłaconych świadczeń społecznych
Wydatki na bieżące utrzymanie GOPS
Wartość zadań związanych z usługami opiekuńczymi
Najczęściej występującym powodem korzystania z pomocy społecznej w Gminie Czernica w 2024 r. były długotrwała lub ciężka choroba, niepełnosprawność i bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych. Należy przy tym zaznaczyć, że rodzina mogła korzystać z pomocy z powodu różnych przesłanek jednocześnie (ta sama rodzina mogła być ujęta w tabeli przy kilku pozycjach). Aby uzyskać pomoc ze strony GOPS rodzina lub osoba ubiegająca się o pomoc musi spełnić co najmniej dwie przesłanki tj. po pierwsze dochód osoby lub rodziny nie może przekroczyć kryterium ustawowego, po drugie musi wystąpić co najmniej jedna przesłanka, o której mowa w ustawie o pomocy społecznej.
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej wspiera osoby, które znalazły się w trudnej sytuacji życiowej. Dla porównania warto dodać, że powody korzystania z pomocy społecznej były podobne do występujących rok wcześniej.
W 2024 r. świadczeniami pieniężnymi objęto 147 rodzin, a niepieniężnymi 125 rodzin.
Pracę socjalną świadczono wobec 132 rodzin.
Świadczenia rodzinne to:
zasiłek rodzinny i dodatki do zasiłków rodzinnych
oraz świadczenia opiekuńcze tj. zasiłek pielęgnacyjny, świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy i zasiłek dla opiekuna.
Prawo do zasiłku rodzinnego i dodatków przysługuje osobom, jeżeli spełniają określone w ustawie kryterium dochodowe na osobę w rodzinie.
Świadczenia rodzinne w 2024 r.
Świadczenia z funduszu alimentacyjnego - dla 36 dzieci.
Świadczenia Wychowawcze 500+ - dla 5 dzieci.
Wsparcie kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” - dla 9 rodzin.
Składki na ubezpieczenia zdrowotne - dla 36 osób.
Stypendia i zasiłki szkolne - dla 24 uczniów.
Program „Czyste Powietrze” - 285 przedsięwzięć.
Ustalanie prawa do świadczeń opieki zdrowotnej - potwierdzono 24 osobom.
Współfinansowanie pobytu dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej - 13 dzieci.
Zadania GOPS w zakresie przeciwdziałania przemocy domowej - prowadzono 91 procedur "Niebieskie Karty".
Wspieranie rodziny przez asystenta rodziny - dla 25 rodzin.
Placówka Wsparcia Dziennego w Gajkowie oraz Świetlice Środowiskowe w: Jeszkowicach, Nadolicach Małych, Nadolicach Wielkich, Wojnowicach, Ratowicach oraz w Chrząstawie Wielkiej - zajęcia opiekuńczo-wychowawcze, taneczne i na ściance wspinaczkowej.
Ogólnopolska Karta Dużej Rodziny - wydano 317 tradycyjnych i 318 elektronicznych KDR dla 124 rodzin.
Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii - zatrudnienie specjalistów w Punkcie Konsultacyjnym, działalność Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, wydatki na działalność Placówki Wsparcia Dziennego oraz realizacja programu opiekuńczo-wychowawczego z elementami profilaktyki w Świetlicach Środowiskowych.
Dodatek mieszkaniowy
Przyznanie dodatku zależne jest od metrażu mieszkania na osobę w rodzinie, dochodu rodziny, oraz niezalegania wnioskodawcy w opłatach za mieszkanie. W 2024 r. z powyższej pomocy skorzystały 4 rodziny. Kwota wypłaconych dodatków mieszkaniowych - 5.963,88 zł.
Dodatek energetyczny
W 2024 r. z tej formy pomocy nie skorzystała żadna rodzina, ponieważ dodatek został zawieszony ze względu na wprowadzenie dodatku osłonowego.
Dodatek osłonowy
W 2024 r. dodatek osłonowy został ponownie uruchomiony jako wsparcie w pierwszej połowie roku, tj. od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 r. Przyznano 181 gospodarstwom domowym. Kwota wypłaconego dodatku - 74.059,85 zł.
Bon energetyczny
Bon przysługiwał za okres od 1 lipca do 31 grudnia 2024 r. Przyznano 307 gospodarstwom domowym. Kwota wypłaconego dodatku - 132.975,13 zł.
Refundacja podatku VAT za dostarczone paliwa gazowe
W związku z sytuacją na rynku gazu, o zwrot podatku VAT za gaz mogą się ubiegać te gospodarstwa domowe, które używają gazu do ogrzewania domu. Liczba złożonych wniosków - 122. Kwota wypłaconego dodatku - 36.445,01 zł.
GOPS od kilku lat realizuje Rządowy programu w zakresie dożywiania. Pomoc w postaci posiłku udzielana była dla dzieci i młodzieży w wieku szkolnym, dzieciom w wieku przedszkolnym oraz osobom starszym, które ze względu na wiek lub stan zdrowia takiej pomocy potrzebowały.
Oprócz ciepłego posiłku udzielane były zasiłki celowe na zakup posiłku lub żywności oraz pomoc rzeczowa. W 2024 r. programem zostało objętych ogółem 265 osób (zasiłek celowy -187 osób), w ramach programu zakupiono 10.318 posiłków.
Koszt programu ogółem 181.198,00 zł.
W siedzibie Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej działa Punkt Konsultacyjny. W ramach punktu mieszkańcy Gminy Czernica mogą korzystać z bezpłatnej pomocy i konsultacji ze specjalistami: psychologa i prawnika, specjalisty psychoterapii uzależnień oraz psychologa specjalisty do spraw przemocy w rodzinie.
W 2024 r. poradnictwem specjalistycznym objęto 154 osób oraz udzielono 20 porad prawnych.
Rok 2024 był kolejnym, w którym Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej realizował program pomocy żywnościowej organizowanej przez Federację Polskich Banków Żywności. W 2024 r. dołączył do Podprogramu 2024 w ramach Funduszy Europejskich na Pomoc Żywnościową 2021 -2027.
W 2024 r. przekazano paczki żywnościowe 236 osobom potrzebującym z terenu Gminy Czernica, w tym 20 paczek uchodźcom z Ukrainy oraz 26 paczki dla osób z niepełnosprawnością.
Ogółem wydano 11.030,80 kg żywności.
W 2024 r. po raz piąty realizowana była opieka wytchnieniowa na terenie Gminy Czernica. Program skierowany był do członków rodzin lub opiekunów, którzy wymagają wsparcia w postaci doraźnej, czasowej przerwy w sprawowaniu bezpośredniej opieki nad dziećmi z orzeczeniem o niepełnosprawności, a także nad osobami ze znacznym stopniem niepełnosprawności.
W 2024 r. wsparciem zostało objętych 34 członków rodzin lub opiekunów sprawujących bezpośrednią opiekę nad dziećmi z orzeczeniem o niepełnosprawności lub osobami ze znacznym stopniem niepełnosprawności.
Liczba godzin świadczonych usług - 4.065.
Koszt programu ogółem - 184.973,66 zł.
Program realizowany był od marca do grudnia 2024 r.
Głównym celem Programu Asystent Osobisty Osoby Niepełnosprawnej jest wprowadzenie usług asystencji osobistej jako formy ogólnodostępnego wsparcia w wykonywaniu codziennych czynności oraz funkcjonowaniu w życiu społecznym dla osób niepełnosprawnych.
W 2024 r. wsparciem zostało objętych 46 osób.
Liczba godzin świadczonych usług - 13.080,5.
Koszt programu ogółem - 628.809,13 zł.
Program realizowany był od lutego do grudnia 2024 r.
Realizacja programu obejmuje swoim zakresem:
Moduł I – mający na celu zapewnienie usług opiekuńczych w formie usług sąsiedzkich seniorom w wieku 60 lat i więcej.
Moduł II – mający na celu poprawę bezpieczeństwa oraz możliwości samodzielnego funkcjonowania w miejscu zamieszkania osób starszych przez dostęp do tzw. „opieki na odległość” w postaci opasek telemedycznych „SOS” na nadgarstek.
Celem Programu jest zapewnienie wsparcia seniorom w wieku 60 lat i więcej.
Strategicznym celem programu jest poprawa dostępności do usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych usług opiekuńczych, dla osób w wieku 75 lat i więcej, które są osobami samotnymi lub są osobami samotnie gospodarującymi.
W 2024 r. do Programu zakwalifikowano 33 seniorów, którym przyznano pomoc w formie usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania.
Koszt programu:
wkład własny - 37.086,00 zł
dotacja - 55.629,50 zł.
Środki z Funduszu Pomocy przeznaczono w szczególności na zadania:
wsparcie w realizacji dodatkowych zadań oświatowych związanych z kształceniem, wychowaniem i opieką nad dziećmi i uczniami będącymi obywatelami Ukrainy,
wypłatę świadczeń pieniężnych na podstawie art. 13 ustawy z dnia 12 marca 2023 r. wraz z obsługą zadania,
pokrycie wydatków związanych z zakwaterowaniem instytucjonalnym,
realizację świadczeń rodzinnych,
wypłatę świadczenia 300+ wraz z obsługą zadania,
bezpłatną pomocą psychologiczną,
stypendia i zasiłki dla uczniów z Ukrainy,
nadawanie numeru PESEL dla uchodźców,
zapewnienie posiłku dzieciom i młodzieży.
Działania Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej z zakresu wspierania rodziny dotyczyły również kontynuacji pomocy obywatelom Ukrainy. Wsparcie realizowane w ramach ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy, w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, realizowano z Funduszu Pomocy. W 2024 r. w GOPS w Czernicy:
przyjmowano wnioski o wypłatę jednorazowego świadczenia 300 zł dla obywateli Ukrainy,
od mieszkańców, którzy zdecydowali się przyjąć uchodźców pod swój dach przyjęto 232 wnioski o zwrot środków za zakwaterowanie i wyżywienie obywateli Ukrainy,
udzielał wsparcia w postaci opłacania posiłków w szkole i w przedszkolu dla dzieci z Ukrainy,
przyznawał świadczenia rodzinne wraz z dodatkami,
Obywatele Ukrainy mogli nieodpłatnie korzystać z pomocy psychologicznej, prawnej w Punkcie Konsultacyjnym.
Ochrona zdrowia to sektor, który często nie charakteryzuje się wysokimi wydatkami, ale pomimo tego, zakres realizowanych zadań pozostaje zróżnicowany. Podstawowe obowiązki gminy w tym zakresie zostały zawarte w ustawie o samorządzie gminnym, która wskazuje, iż zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy, wśród których w szczególności uwzględnia się m.in. sprawy ochrony zdrowia. Jednakże szczegółowe kompetencje określają także inne akty prawne, w szczególności ustawy, które dotyczą przedsięwzięć związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz przeciwdziałaniem narkomanii.
Podstawowym, corocznym przedsięwzięciem realizowanym przez gminę były zadania określone w ramach programu rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii. W założeniu uwzględniał on tworzenie warunków przeciwdziałających problemom związanym z uzależnieniami i przemocą w rodzinie, a także działania na rzecz ograniczenia dostępności do alkoholu oraz profilaktykę uzależnień zarówno wśród dzieci, młodzieży, jak i dorosłych.
Łączne wydatki w ochronie zdrowia w 2024 r. wyniosły ponad 570 tys. zł, w tym najwyższą kwotę wydatkowano w zakresie przedsięwzięć dotyczących przeciwdziałania alkoholizmowi. W głównej mierze skupiały się one na zwiększeniu dostępności do instytucji wspomagających proces leczenia oraz rehabilitacji osób nadużywających substancji psychoaktywnych i ich rodzin a także na poprawie skoordynowanych działań profilaktycznych, informacyjnych, edukacyjnych i szkoleniowych. Pozwoliło to m.in. na zapewnienie funkcjonowania Placówki Wsparcia Dziennego oraz Świetlic Środowiskowych.
W ramach tego rozdziału realizowany był Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii w Gminie Czernica. W ramach programu działają profilaktyczne świetlice środowiskowe realizujące pracę z dziećmi i młodzieżą. W siedzibie GOPS w ramach Punktu Konsultacyjnego był dostępny dla mieszkańców prawnik, psycholog oraz prowadzone były spotkania terapeutyczne z grupą wsparcia AA.
Wydatki programu to wydatki związane z:
zatrudnieniem specjalistów w Punkcie Konsultacyjnym,
działalnością Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,
działalnością Placówek Wsparcia Dziennego,
realizacją programu opiekuńczo - wychowawczego z elementami profilaktyki w Świetlicach Środowiskowych.
Na rzecz ochrony zdrowia w 2024 r. podjęte zostały również inne działania obejmujące współpracę z organizacjami pozarządowymi. Dzięki temu kontynuowano realizację zadań z zakresu ochrony i promocji zdrowia w tym działalności leczniczej w rozumieniu ustawy o działalności leczniczej.
Dokładniejszy opis zadań zrealizowanych w ramach pożytku publicznego znajduje się w części raportu dotyczącej Współpracy z NGO.